حسین علیزاده: این حس آزادی را در «محمد معتمدی» دوست دارم

در گفتگو با "استاد حسین علیزاده" و پس از کنسرت «هم آوایان» عنوان شد:

حسین علیزاده: این حس آزادی را در «محمد معتمدی» دوست دارم

حسین علیزاده نوازنده و آهنگسازی که هیچگاه برای خوشایندی کسی کارنکرده است. او همیشه آنچه را که اعتقاد داشته ساخته وهمیشه دنبال درونیات خویش بوده، نه اثبات خودش به دیگران. نوآوری درموسیقی با نام علیزاده عجین است در جشن هنر شیراز بود،که برای اولین بار در دستگاه نوا به نوای درونش گوش داد و همگان راشگفت زده کرد و تحسین شان را برانگیخت. درقطعه "حصار" و "سواران دشت امید" این نگرش به اوج خود رسید و چندی بعد قطعه نینوا به همگان ثابت کرد، که علیزاده فراتر از هم نسلان خود در حرکت است. بعد از برگشت به ایران در سال 67 بودکه آلبوم "شورانگیز" علیزاده شوری درفضای موسیقی کشور به پاکرد. گویا حاصل چندین سال کار کردن شورانگیزی بود که پلی فونی جدید برای موسیقی به ارمغان آورد. موسیقی حسین علیزاده همیشه در حال تغییر ونوآوری است از"حصار" گرفته تا به"تماشای آبهای سپید" درهمه این سالها اوبهترین وموثرترین آهنگساز ایرانی بوده است. استاد علیزاده همیشه جلوتر از زمان خود درحرکت است. یکی دیگر از دغدغه های علیزاده شرایط جامعه وفرهنگ ایرانیان است. او هیچگاه خود را از مردم جدا نکرده و همیشه درکنار مردم بوده است. این بار حسین علیزاده مثل همیشه با نگاهی متفاوت به موسیقی به فکر احیای موسیقی نواحی ایران زمین است و برای تغیرنگرش یک سونگری در موسیقی ایرانی، تمام توان خود را به کار گرفته است. او از بوجود آمدن امید در جامعه اش بسیار خوشحال است و امیدوار که این امید در دل مردمان ایران زمین جاودانه باشد. بااین استاد بزرگ و آهنگساز برجسته به گفت و گو نشسته ایم که در ادامه مشروح آنرا ملاحظه میکنید:

* چطور شد که تصمیم گرفتید بخشی از کنسرت گروه هم آوایان را به موسیقی آذربایجان اختصاص بدهید؟ 

این موضوع جالبی دارد، که بر می گردد به تور کنسرت سال گذشته، من و پژمان حدادی که در واقع یک جور ایرانگردی بود. ما به اکثر مناطق ایران سفر کردیم. هر چند از قبل با موسیقی اقوام مختلف آشنایی داشتیم، اما به هر منطقه که قدم می گذاشتیم از فرهنگ و موسیقی آن منطقه لبریز می شدیم. با توجه به استقبال گرمی که مردم در منطقه نسبت به ما داشتند آرزو می کردیم که ای کاش ما متعلق به آن منطقه بودیم. در واقع این انگیزه اصلی من شد و تصمیم گرفتم از این به بعد بخشی از کنسرت های گروه هم آویان را به موسیقی مناطق مختلف اختصاص بدهم، از آنجایی هم که سال گذشته آخرین اجرای ما در تبریز برگزار شد و بخاطر آنکه من خودم ریشه ای در آذربایجان دارم، دوست داشتم که بخشی از این برنامه را ادای احترام به مردم آذربایجان به خاطر مهمان نوازی شان کرده باشم.

* با توجه به اینکه هیچ یک از اعضای گروه هم آوایان آذری نیستند این برنامه شما چقدر می تواند اصالت داشته باشد؟ 

این سوال درست است. وقتی شما نوازنده و خواننده منطقه ای نیستید نمی توانید اصالت اثری را تضمین کنید، اما من خودم سالها پیش نیز استاد علی سلیمی موسیقی آذربایجان را کار کردم، و حداقل در حد این برنامه که اجرا می کنیم به موسیقی آذری مسلط هستم. ولی در ارتباط با موسیقی های دیگر اگر احساس نیاز کنیم از نوازنده و خواننده همان منطقه در گروه استفاده می کنیم.

* با توجه به اینکه استاد علیزاده همیشه در موسیقی ایرانی پیش رو است آیا این کنسرت و رویه پیش رو برای احیای موسیقی نواحی ایران است؟ 

بله، ما در ایران فرهنگ های خیلی متنوعی داریم، موسیقی هم اینگونه است. ولی متاسفانه یک نگاه یک سونگری در موسیقی ایران بوجود آمده است و جوان ها فکر می کنند موسیقی ایرانیفقط موسیقی دستگاهی است. اما اینگونه نیست. ما موسیقی های بسیار قدیمی و با ارزش و زیبایی در مناطق مختلف ایران داریم. باید به موسیقی نواحی که در اصل تاریخ ایران محسوب می شود توجه شود و آنرا احیا کرد. خیلی از مردم هم آگاهی کافی از موسیقی اقوام مختلف ندارند، مسلماً کسی که در شمال زندگی می کند با موسیقی غرب کشور زیاد آشنایی ندارد و بر عکس، ما در واقع می خواهیم هر سال سوغاتی از منطقه ای به کل کشور به ارمغان ببریم.

* صدای محمد معتمدی چه ویژگی هایی داشت که تصمیم گرفتید از او به عنوان خواننده اصلی گروه استفاده کنید؟ 

من سالهاست که در موسیقی فعالیت می کنم، از 15 سالگی با گروه های مختلفی همکاری داشتم. در تمام این سالها همیشه توانسته ام به افرادی نزدیک شوم که موسیقی و ساز وسیله ای برای ابراز درونشان است و در قید و بند حصارهای رایج موسیقی گرفتار نمی شوند، در واقع از ریشه ها استفاده می کنند برای خودشان و هنرمند آزادی هستند. سالها پیش وقتی اجرای آقای معتمدی را با استاد لطفی دیدم از همان لحظه اول به دلم نشست. من این حس آزادی را در معتمدی دوست دارم. در واقع معتمدی برای من بازیگری سینمایی است که از پس هر نقش که به او می دهی به خوبی بر می آید. حالت و صدای او به راحتی قابل انعطاف است.

* با توجه به اینکه معتمدی اهل کاشان است و با آذربایجان بسیار فاصله دارد چطور می تواند لهجه و گویش آذری در اجرا داشته باشد؟

وقتی من به فکر موسیقی آذری افتادم، به خیلی از خواننده ها فکر کردم و تست های مختلفی زدم حتی خوانندگان آذربایجانی در ذهنم بود. وقتی برای بعضی از خواننده ها غیر مستقیم فکرم را باز می کردم. یک ترسی در آنها می دیدم. ولی وقتی فکرم را برای معتمدی باز کردم همان موقع پر در آورد و استقبال کرد و خوشحال شد که می تواند یک کار تازه ای در فضای متفاوتی برای خودش ایجاد کند. از همان روز ایشان سعی کردند که موسیقی آذری را فرا بگیرد، و ماهها تمرین های بسیاری در این خصوص انجام داد. آقای قاسم اف هم به ایشان بسیار کمک کرده است. وقتی کسی با چنین روحیه ای در مقابل من قرار بگیرد جزیی از وجود من می شود. من مطمئن هستم او می تواند به بهترین شکل ممکن قطعات آذری گروه را اجرا کند.

* در موسیقی شما همیشه یک پلی فونی وجود دارد که علاوه بر زیبایی شنیداری اثر از لحاظ تکنیکی و موسیقایی بسیار فاخر است همچنین برای گوش شنودگان غربی آشنا و لذت بخش است، نظر خودتان در این زمینه چیست؟ 

حضور هم خوانان خانم چقدر تاثیر در گروه هم آوایان دارد؟ من همیشه اعتقاد داشتم که هنر بدون زن معنا ندارد، بدلیل اهمیت و تاثیر صدای زنان در موسیقی است که این هنر سالهای سال دوام داشته و ما هم با هدف ترکیب آوایی صدای زنان و مردان که در نوع خود بسیار تاثیر گذار است، در کنسرت هم آوایان از حضور خانم ها بهره مند می شویم. نوع موسیقی که ما در کنار آواز معتمدی در این کنسرت به کار گرفتیم یک هم آوایی است که برای جذب مخاطب انجام نگرفته بلکه تکنیکی است، که به شدت روی جذابیت آن تاکید داشته و دارم.

* متاسفانه سالهاست که آواز در ایران دچار یک نواختی و رخوت شده است، به نظر شما برای ارتقاء آواز در ایران چه باید کرد؟ 

به نظر من خوانندگان ایرانی باید فراتر از خوانندگی و دانستن موسیقی پیش بروند و به هنرهای دیگری چون فن بیان و بازیگری نیز اشراف کامل داشته باشند. الان خیلی ها می گویند که هنرجویان آواز چرا شبیه شجریان می خوانند و از او تقلید میکنند، این تقصیر از شجریان نیست که بهترین خواننده ایران است. در ایران نگاه به آواز نگاهی محدود است در این روزها برخی شعر را مصرف می کنند و قالب موسیقایی را روی شعر می گذارند، در حالی که خواننده باید مضامین را ادا کند، باید بدانند که بخشی از خوانندگی به تئاتر مربوط می شود. باید بگویم محمد معتمدی این خصوصیت را دارد.

* شما به عنوان یک آهنگساز موفق نقش بسزایی در موسیقی بی کلام داشته اید، متاسفانه موسیقی بی کلام هنوز در ایران جای خودش را پیدا نکرده است و هنوز خواننده سالاری در ایران وجود دارد، با این مقوله چه باید کرد؟ 

این بستگی به فرهنگ جامعه دارد هر چقدر جامعه درکش از موسیقی بیشتر شود و فرهنگ مردم بالا برود مفهوم موسیقی ارزش خیلی زیاد پیدا می کند. در کشورهای پیشرفته این اتفاق افتاده و شنونده موسیقی بی کلام وجود دارد و موسیقی به حیات خودش ادامه می دهد. من همیشه سعی کردم که موسیقی بی کلام را به جامعه معرفی کنم در بعضی از مقاطع هم بسیار موفق بودم مثلا در قطعه نینوا تنها موسیقی بود که بعد از مدتها در ایران بدون اینکه کلامی داشته باشد بُرد یک موسیقی با کلام را داشت. موسیقی وقتی با کلام است باعث می شود که شما با یک موضوع درگیر بشوید و به یک چیز فکر کنید ولی وقتی که موسیقی بدون کلام باشد ذهن شما را به خیلی فضاهای متنوع و متفاوتی می برد. این در دنیا ثابت شده است و الان در هیچ کشور توسعه یافته و پیشرفته ای شرط حیات موسیقی خواننده نیست. متاسفانه الان موسیقی بی کلام در ایران افول کرده و خیلی خواننده سالاری شده،خواننده هایی که سطح بالایی هم ندارند ولی از طریق ترفندهای تبلیغاتی مردم را به سالنها می کشند. اجرها بیشتر گیشه ای شده است.ما باید در آموزش موسیقی تجدید نظر کنیم. مبنای موسیقی ما تکیه گاهش ردیف است که آن هم بی کلام است. مردم را اگر رها کنیم همیشه دنبال چیزهای آسان هستند، واین باعث می شود که پیشرفتی در این زمینه رخ ندهد. مسئولین و هنرمندان باید به فرهنگ سازی مردم کمک کنند و برنامه ریزی های کلان انجام بدهند هر چقدر سطح شنونده بالا برود موسیقی ارتقاء پیدا می کند.

* آیا در آینده باری دیگر حسین علیزادهبه همراه بزرگان دیگر موسیقی برنامه ای خواهند داشت؟

این حرف خیلی گفته می شود. ولی این همیشه هم جالب نیست. در فیلم هایی که هنرپیشه های خوب همه کنار هم هستند معمولا فیلم های خوبی از آب در نمی آیند. به قول شما بزرگان هر کدام باید جوان ها را کنار خود جمع کنند و آنها را حمایت کنند در حال حاضر جمع شدن بزرگان کنار هم بیشتر حالت سمبلیک دارد. آنقدر مشغله های ما زیاد است که این همکاری کمتر پیش می آید اما اگر از لحاظ احساسی صد در صد این موضوع پیش بیاید به نظرم می تواند این اتفاق رخ دهد.

* به تازگی استاد شجریان سازهای ابداعی خودشان را به نمایش گذاشته اند نظرتان در این زمینه چیست؟ آیا این سازها از لحاظ عملی کاربرد خوبی در موسیقی دارد؟ 

من سالهاست که شجریان را می شناسم او روح کنجکاو و جستجوگری دارد و هیچ گاه نمی تواند بیکار بنشیند هر وقت چیزی به ذهنش می رسد آن را عملی می کند. استاد شجریان همیشه سرش به کار خودش است و مثل بعضی ها مدام گفت و گو و جنجال درست نمی کند.با این سازها نوازندگان حرفه ای باید نوازندگی کنند و در ارکستر ها استفاده شوند تا نتیجه کار را بعد از آن ببینیم چگونه می شود.

* شما گویا از مسئولین بابت گرفتن مجوز برای کنسرت گله مند بودید. واقعا حسین علیزاده بعد از این همه تلاش و فعالیت در عرصه هنری کشور هنوز باید ممیزی شود؟ 

متاسفانه بله من بعد از 50 سال فعالیت در این زمینه هنوز گرفتار چیزهای اولیه هستم. هنوز دنبال مجوز برای کنسرت هایم هستم که آیا مجوز بدهند یا ندهند. ما تعحب می کنیم که بگوییم مجوز وزارت ارشاد به عنوان متولی اصلی فرهنگ و هنر این سرزمین برای برگزاری کنسرت فقط در تهران اعتبار دارد و مقامات پایین تر از وزارت ارشاد در شهرستانها می توانند تصمیمات مرجع بالاتر خود را اجرا نکنند. به نظرم اینها همه توهین به هنرمند است. هیج جای دنیا با هنرمندشان به این شکل رفتار نمی کنند. باید هر چه زودتر به این مسئله رسیدگی شود، تا این ماجرا در تاریخ به عنوان یک لکه ننگین نماند.

* آیا بعد از این کنسرت، گروه هم آوایان برنامه های دیگری هم دارد؟ 

بله، بعد از اجرای تهران ما در شهرهای مختلف ایران اجرای این برنامه را داریم.برنامه ریزی هایی هم با بردیا کیارسبرای یک کنسرت تلفیقی از ارکستر ملی و سازهای سنتی انجام داده ایم که امیدوارم این اجرا به زودی شکل بگیرد.

* با توجه به شرایط موجود و دولت تدبیر و امید شرایط موسیقی و آینده آن را در ایران چطور می بینید؟

چون مردم نیاز به خوشحالی داشتند، خوشحال هستند.ما هنوز چیزی از دولت جدید ندیدیم که بگوییم همه چیز درست شده است. جامعه ایران به شدت نیاز به امید داشت و اکنون زمینه این امید با تغییرات سیاسی ایجاد شده است امیدوارم این امید در دل مردم بماند. در زمینه فرهنگ و هنر هم نیاز به هوایی تازه داریم و تغییرات اساسی باید رخ دهد البته نه اینکه وزارت ارشاد فقط سر درش را عوض کند یا ساختمانش را رنگ بزند.تا به حال صحبت ما این بود که دولت مانع نشود اما از حالا انتظارمان از این هم بیشتر است مسئولین باید آگاهی شان را بالا ببرند و به مقوله موسیقی خیلی جدی تر بپردازند وموانع را برطرف کنند.